Przeciętny samochód osobowy składa się z 12 tys. części. Są to przede wszystkim nadwozie, elementy silnika, ale także np. reflektory, części wykończenia wnętrza itd. O większość podstawowych podzespołów, takich właśnie jak silnik czy nadwozie, właściciel pojazdu po prostu dba. Wynika to zwykle z konieczności zachowania sprawnego samochodu czy względów bezpieczeństwa.
Jednak czy ktoś z Was wie, jak prawidłowo eksploatować sprzęgło? Większość używa go mechanicznie, wciskając odpowiedni pedał i jednocześnie zmieniając bieg (przy ręcznej skrzyni biegów). Nikt nie zastanawia się, jak skomplikowany może być proces, dzięki któremu następuje przeniesienie napędu z silnika do skrzyni biegów, a następnie na koła, i jakie negatywne skutki ma jego niewłaściwa obsługa.
Jak działa sprzęgło cierne?
Jak działa sprzęgło cierne? Mówiąc najprościej: gdy wciskamy pedał sprzęgła, przesuwna tarcza dociskowa jest odsuwana od napędzanej tarczy sprzęgłowej osadzonej na wielowypuście wałka sprzęgłowego. Ustaje wtedy nacisk na tarczy sprzęgła i znika siła tarcia. Tarcza sprzęgła, a wraz z nią dalsze elementy układu napędowego mogą teraz wirować niezależnie od wału korbowego silnika. Gdy puszczamy, tarcza dociskowa z powrotem dosuwana jest do tarczy sprzęgłowej i zaczyna wirować razem z nią, zgodnie z prędkością obrotową wału korbowego silnika.
Bardziej technicznie: układ sprzęgła składa się z kilku istotnych współpracujących ze sobą elementów. Pierwsza ważna część to koło zamachowe. Jego zadaniem jest krótkotrwałe magazynowanie energii kinetycznej koniecznej do wspomagania kolejnych suwów pracy silnika. Tylko przy jednym z nich (pracy) wytwarzana jest energia, która musi wystarczyć na trzy pozostałe suwy: dolot, sprężanie oraz wylot. Koło zamachowe (może być jedno- lub dwumasowe) również odgrywa istotną rolę przy rozruchu silnika. To właśnie ono jest napędzane przez rozrusznik, inicjując tym samym pracę jednostki napędowej.
Drugim, nie mniej ważnym elementem układu sprzęgła jest mechanizm dociskowy. Składa się on z obudowy i wyżej wymienionej tarczy dociskowej. Sprężyna, na przykład talerzowa, powoduje przy tym nacisk tarczy dociskowej na tarczę sprzęgłową. Trzecia, chyba najistotniejsza część opisywanego układu to tarcza sprzęgłowa. Jest ona zbudowana z okładzin ciernych i tłumików drgań skrętnych. Ostatnim elementem odpowiedzialnym za pracę opisywanego układu jest mechanizm wyciskowy. Składa się on z łożyska wyciskowego, tulei prowadzącej i widełek włączających. Właśnie ten mechanizm działa jako pierwszy po wciśnięciu pedału sprzęgła.
Podsumowując: zasada działania sprzęgła polega na przekazywaniu momentu obrotowego z koła zamachowego na skrzynię biegów. Rozróżnia się dwa tryby pracy. Pierwszy, gdy wciskamy pedał sprzęgła. W tym przypadku możliwa jest zmiana biegu. Drugim trybem pracy (następującym przy zwolnieniu pedału sprzęgła) jest przesuwanie tarczy dociskowej w stronę koła zamachowego. Tarcza dociskowa ma wówczas ścisły kontakt z tarczą sprzęgłową oraz kołem zamachowym i zaczyna się obracać w rytmie prędkości obrotowej silnika.
Kiedy zużycie tarcz sprzęgła ciernego jest największe?
Zużycie sprzęgła jest największe przy dynamicznej jeździe, ale też podczas jazdy miejskiej (częste włączanie i rozłączanie sprzęgła). Przez dynamiczną jazdę rozumie się szybkie przemieszczanie się pojazdem, co związane jest z dużymi prędkościami obrotowymi wału korbowego silnika. Zmiana biegu w takich warunkach pracy wpływa na szybsze zużywanie się okładzin tarczy sprzęgłowej.